Michaś – starościc brański – syn Macieja Starzeńskiego i Anieli Trębińskiej. Jego ojciec był adherentem Jana Klemensa Branickiego. W zamian za pomoc w uwolnieniu spod niewoli, hetman białostocki podarował Maciejowi podlaskie majątki – Strablę i Jeżewo. Niebawem został pisarzem wojskowym, w zamian za co otrzymał trzy małopolskie dobra, tj.: Olejowo, Sasowo i Markopol. Matka natomiast pochodziła z Psar na Lubelszczyźnie.
Pięcioletni Michaś Starzeński wychowywał się w Białymstoku. Opiekowała się nim Jabłonowska, której głównym zadaniem było sprawić, by młodzieniec wyglądał à la mode. W skład zabiegów wchodziły: przykładanie żelaznego pręta do pleców, w celu ukształtowania prawidłowej postawy ciała oraz depilowanie czoła „na kwadrat” przy użyciu smołowych plastrów, czego brański starościc strasznie nie lubił.
W wieku lat siedmiu Michaś został umieszczony, dzięki hetmańskim „wtykom”, w konwikcie Teatynów – szkole słynącej z wychowania ówczesnego króla – Stanisława Augusta.
Po dwóch latach młodzian zakochał się w o parę lat starszej, przepięknej księżniczce – Wiktorii Woronieckiej. Pochodziła ona ze wszystkim znanej rodziny Korybut-Woronieckich. Miała ona jednak jedną ujmę – brak posagu. Młody Michaś wyznał jej swą miłość podczas spaceru po Zwierzyńcu, a symbolem ich miłości stał się daniel – zwierzę złapane przez młodego Starzeńskiego.
Niestety w 1766 roku podczas hucznych imienin hetmana Jana Klemensa Branickiego, księżniczka Wiktoria została oddana jako żona dla jednego z gości przyjęcia – księcia Józefa Aleksandra Jabłonowskiego z Lipska.
Sześć lat później nastoletni już Michaś został wysłany w zagraniczne wojaże. Za swój punkt docelowy obrał Lipsk i pałac książąt Jabłonowskich. Niebawem uczucie dwojga zakochanych ożyło na nowo. Powróciły wspomnienia o spacerach po zwierzynieckim parku oraz daniel – symbolizujący miłość dwojga młodych. Niestety było to ich ostatnie spotkanie. Książę Jabłonowski nigdy więcej nie zaprosił młodego Starzeńskiego do swoich posiadłości. Po rocznej edukacji nad brzegami Elstery, Michaś powrócił na rodzinne Podlasie. Był już wtedy wytwornym, ułożonym kawalerem à la mode.
W 1807 roku działał w komisji rządowej, doprowadził także majątki Strable i Jeżewo do kwitnącego stanu oraz otrzymał tytuł hrabiowski. Jego wybranką życiową została garbata panna z rodziny Kuczyńskich zamieszkałej na Lubelszczyźnie.
Streszczenie na podstawie: Hanna Muszyńska-Hoffmannowa, „W Wersalu Podlaskim”, Pojezierze 1961; bajka pt. „Michaś - starościc brański”, s. 57-68.
© JR, 2011-10-25.